Fizyka

Przedmiotowy system oceniania  kl. VIII

SymbolemR oznaczono treści spoza podstawy programowej

Stopieńdopuszczający

Stopieńdostateczny

Stopieńdobry

Stopieńbardzodobry

I. ELEKTROSTATYKA

Uczeń:

  • informuje, czym zajmuje się ele-ktrostatyka; wskazuje przykłady elektryzowania ciał w otaczającej rzeczywistości
  • posługuje się pojęciem ładunku elektrycznego; rozróżnia dwa rodzaje ładunków elektrycznych (dodatnie i ujemne)
  • wyjaśnia, z czego składa się atom; przedstawia model budowy atomu na schematycznym rysunku
  • posługuje się pojęciami: przewodni-ka jako substancji, w której łatwo mogą się przemieszczać ładunki elektryczne, i izolatora jako substan-cji, w której ładunki elektryczne nie mogą się przemieszczać
  • odróżnia przewodniki od izolatorów; wskazuje ich przykłady
  • posługuje się pojęciem układu izolowanego; podaje zasadę zachowania ładunku elektrycznego
  • wyodrębnia z tekstów i rysunków informacje kluczowe dla opisywane-go zjawiska lub problemu
  • współpracuje w zespole podczas przeprowadzania obserwacji i do-świadczeń, przestrzegając zasad bezpieczeństwa
  • rozwiązuje proste (bardzo łatwe) zadania dotyczące treści rozdziału Elektrostatyka

Uczeń:

  • doświadczalnie demonstruje zjawiska elektryzowania przez potarcie lub dotyk oraz wzajemne oddziaływanie ciał naelektryzowanych
  • opisuje sposoby elektryzowania ciał przez potarcie i dotyk; informuje, że te zjawiska polegają na przemieszczaniu się elektronów; ilustruje to na przykładach
  • opisuje jakościowo oddziaływanie ładunków jednoimiennych i różnoimien-nych; podaje przykłady oddziaływań elektrostatycznych w otaczającej rzeczy-wistości i ich zastosowań (poznane na lekcji)
  • posługuje się pojęciem ładunku elementarnego; podaje symbol ładunku elementarnego oraz wartość: e ≈ 1,6 · 10–19C
  • posługuje się pojęciem ładunku elektrycznego jako wielokrotności ładunku elementarnego; stosuje jednostkę ładunku (1 C)
  • wyjaśnia na przykładach, kiedy ciało jest naładowane dodatnio, a kiedy jest nałado-wane ujemnie
  • posługuje się pojęciem jonu; wyjaśnia, kiedy powstaje jon dodatni, a kiedy – jon ujemny
  • doświadczalnie odróżnia przewodniki od izolatorów; wskazuje ich przykłady
  • informuje, że dobre przewodniki elektry-czności są również dobrymi przewodnikami ciepła; wymienia przykłady zastosowań przewodników i izolatorów w otaczającej rzeczywistości
  • stosujezasadęzachowaniaładunkuelektrycznego
  • opisuje budowę oraz zasadę działania elektroskopu; posługuje się elektroskopem
  • opisuje przemieszczanie się ładunków w przewodnikach pod wpływem oddziaływania ładunku zewnętrznego (indukcja elektrostatyczna)
  • podaje przykłady skutków i wykorzystania indukcji elektrostatycznej
  • przeprowadzadoświadczenia:

-     doświadczenie ilustrujące elektryzowanie ciał przez pocieranie oraz oddziaływanie ciał naelektryzowanych,

-     doświadczenie wykazujące, że przewo-dnik można naelektryzować,

-     elektryzowanie ciał przez zbliżenie ciała naelektryzowanego,

korzystając z ich opisów i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; opisuje przebieg przeprowadzonego doświadczenia (wyróż-nia kluczowe kroki i sposób postępowania, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, przedstawia wyniki i formułuje wnioski na podstawie tych wyników)

  • rozwiązuje proste zadania dotyczące treści rozdziałuElektrostatyka

Uczeń:

  • wskazuje przykłady oddziaływań elektro-statycznych w otaczającej rzeczywistości i ich zastosowań (inne niż poznane na lekcji)
  • opisuje budowę i zastosowanie maszyny elektrostatycznej
  • porównuje oddziaływania elektrostaty-czne i grawitacyjne
  • wykazuje, że 1 C jest bardzo dużym ładunkiem elektrycznym (zawiera
    6,24 · 1018ładunków elementarnych:
    1 C = 6,24 · 1018e)
  • Ranalizujetzw. szeregtryboelektryczny
  • rozwiązuje zadania z wykorzystaniem zależności, że każdy ładunek elektryczny jest wielokrotnością ładunku elementarne-go; przelicza podwielokrotności, przepro-wadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z danych
  • posługuje się pojęciem elektronów swobodnych; wykazuje, że w metalach znajdują się elektrony swobodne, a w izo-latorach elektrony są związane z atoma-mi; na tej podstawie uzasadnia podział substancji na przewodniki i izolatory
  • wyjaśnia wyniki obserwacji przeprowadzo-nych doświadczeń związanych z elektry-zowaniem przewodników; uzasadnia na przykładach, że przewodnik można naelektryzować wtedy, gdy odizoluje się go od ziemi
  • wyjaśnia, na czym polega uziemienie ciała naelektryzowanego i zobojętnienie zgromadzonego na nim ładunku elektrycznego
  • opisuje działanie i zastosowanie pioruno-chronu
  • projektujei przeprowadza:

-     doświadczenie ilustrujące właściwości ciał naelektryzowanych,

-     doświadczenie ilustrujące skutki indukcji elektrostatycznej,

krytycznie ocenia ich wyniki; wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyników doświadczeń; formułuje wnioski na podstawie wyników doświadczeń

  • rozwiązuje zadania bardziej złożone, ale typowe, dotyczące treści rozdziału Elektrostatyka
  • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) dotyczących treści rozdziału Elektrostatyka (w szczególności tekstu: Gdzie wykorzystuje się elektryzowanie ciał)

Uczeń:

  • Rposługuje się pojęciem dipolu elektrycznego do wyjaśnienia skutków indukcji elektrostatycznej
  • realizuje własny projekt dotyczący treści rozdziału Elektrostatyka
  • rozwiązuje zadania złożone, nietypowe, dotyczące treści rozdziału Elektrostatyka

II. PRĄD ELEKTRYCZNY

Uczeń:

  • określa umowny kierunek przepływu prądu elektrycznego
  • przeprowadza doświadczenie modelowe ilustrujące, czym jest natężenie prądu, korzystając z jego opisu
  • posługuje się pojęciem natężenia prądu wraz z jego jednostką (1 A)
  • posługuje się pojęciem obwodu elektrycznego; podaje warunki przepływu prądu elektrycznego w obwodzie elektrycznym
  • wymienia elementy prostego obwo-du elektrycznego: źródło energii elektrycznej, odbiornik (np. żarówka, opornik), przewody, wyłącznik, mierniki (amperomierz, woltomierz); rozróżnia symbole graficzne tych elementów
  • wymienia przyrządy służące do pomiaru napięcia elektrycznego i natężenia prądu elektrycznego; wyjaśnia, jak włącza się je do obwodu elektrycznego (ampero-mierz szeregowo, woltomierz równolegle)
  • wymienia formy energii, na jakie jest zamieniana energia elektryczna; wymienia źródła energii elektrycznej i odbiorniki; podaje ich przykłady
  • wyjaśnia, na czym polega zwarcie; opisuje rolę izolacji i bezpieczników przeciążeniowych w domowej sieci elektrycznej
  • opisuje warunki bezpiecznego korzystania z energii elektrycznej
  • wyodrębnia z tekstów, tabel i rysunków informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska lub problemu
  • rozpoznaje zależność rosnącą bądź malejącą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu
  • współpracuje w zespole podczas przeprowadzania obserwacji i do-świadczeń, przestrzegając zasad bezpieczeństwa
  • rozwiązuje proste (bardzo łatwe) zadania dotyczące treści rozdziału Prąd elektryczny

Uczeń:

  • posługuje się pojęciem napięcia elektrycznego jako wielkości określającej ilość energii potrzebnej do przeniesienia jednostkowego ładunku w obwodzie; stosuje jednostkę napięcia (1 V)
  • opisuje przepływ prądu w obwodach jako ruch elektronów swobodnych albo jonów w przewodnikach
  • stosuje w obliczeniach związek między natężeniem prądu a ładunkiem i czasem jego przepływu przez poprzeczny przekrój przewodnika
  • rozróżnia sposoby łączenia elementów obwodu elektrycznego: szeregowy i równoległy
  • rysuje schematy obwodów elektrycznych składających się z jednego źródła energii, jednego odbiornika, mierników i wyłączni-ków; posługuje się symbolami graficznymi tych elementów
  • posługuje się pojęciem oporu elektry-cznego jako własnością przewodnika; posługuje się jednostką oporu (1 Ω).
  • stosuje w obliczeniach związek między napięciem a natężeniem prądu i oporem elektrycznym
  • posługuje się pojęciem pracy i mocy prądu elektrycznego wraz z ich jednostkami; stosuje w obliczeniach związek między tymi wielkościami oraz wzory na pracę i moc prądu elektrycznego
  • przelicza energię elektryczną wyrażoną w kilowatogodzinach na dżule i odwrotnie; oblicza zużycie energii elektrycznej dowolnego odbiornika
  • posługuje się pojęciem mocy znamionowej; analizuje i porównuje dane na tabliczkach znamionowych różnych urządzeń elektrycznych
  • wyjaśnia różnicę między prądem stałym i przemiennym; wskazuje baterię, akumulator i zasilacz jako źródła stałego napięcia; odróżnia to napięcie od napięcia w przewodach doprowadzających prąd do mieszkań
  • opisuje skutki działania prądu na organizm człowieka i inne organizmy żywe; wskazuje zagrożenia porażeniem prądem elektry-cznym; podaje podstawowe zasady udzie- lania pierwszej pomocy
  • opisuje skutki przerwania dostaw energii elektrycznej do urządzeń o kluczowym znaczeniu oraz rolę zasilania awaryjnego
  • przeprowadzadoświadczenia:

-     doświadczenie wykazujące przepływ ładunków przez przewodniki,

-     łączy według podanego schematu obwód elektryczny składający się ze źródła (baterii), odbiornika (żarówki), amperomierza i woltomierza,

-     bada zależność natężenia prądu od rodzaju odbiornika (żarówki) przy tym samym napięciu oraz zależność oporu elektrycznego przewodnika od jego długości, pola przekroju poprzecznego i rodzaju materiału, z jakiego jest wykonany,

-     wyznacza moc żarówki zasilanej z baterii za pomocą woltomierza i amperomierza,

korzystając z ich opisów i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; odczytuje wskazania mierników; opisuje przebieg przeprowadzonego doświadczenia (wyróż-nia kluczowe kroki i sposób postępowania, wskazuje rolę użytych przyrządów, przedstawia wyniki doświadczenia lub przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zacho-waniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiarów, formułuje wnioski na podstawie tych wyników)

  • rozwiązuje proste zadania (lub problemy) dotyczące treści rozdziału Prąd elektryczny (rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie wykresu, przelicza wielokrotności i podwielokrotności oraz jednostki czasu, przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zacho-waniem liczby cyfr znaczących wynikającej z danych)

Uczeń:

  • porównuje oddziaływania elektro-statyczne i grawitacyjne
  • Rporównuje ruch swobodnych elektronów w przewodniku z ruchem elektronów wtedy, gdy do końców przewodnika podłączymy źródło napięcia
  • Rrozróżnia węzły i gałęzie; wskazuje je w obwodzie elektrycznym
  • doświadczalnie wyznacza opór przewodnika przez pomiary napięcia na jego końcach oraz natężenia płynącego przezeń prądu; zapisuje wyniki pomiarów wraz z ich jednostkami, z uwzględnieniem informacji o niepewności; przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiarów
  • Rstosuje w obliczeniach zależność oporu elektrycznego przewodnika od jego długości, pola przekroju poprzecznego i rodzaju materiału, z jakiego jest wykonany; przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności danych
  • Rposługuje się pojęciem oporu właściwe-go oraz tabelami wielkości fizycznych w celu odszukania jego wartości dla danej substancji; analizuje i porównuje wartości oporu właściwego różnych substancji
  • Ropisuje zależność napięcia od czasu w przewodach doprowadzających prąd do mieszkań; posługuje się pojęciem napięcia skutecznego; wyjaśnia rolę zasilaczy
  • stwierdza, że elektrownie wytwarzają prąd przemienny, który do mieszkań jest dostarczany pod napięciem 230 V
  • rozwiązuje zadania (lub problemy) bardziej złożone, dotyczące treści rozdziału Prąd elektryczny
  • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) dotyczących treści rozdziału Prąd elektryczny
  • realizuje projekt: Żarówka czy świetlówka (opisany w podręczniku)

Uczeń:

  • Rprojektuje i przeprowadza doświad-czenie (inne niż opisane w podrę-czniku) wykazujące zależność
    ; krytycznie ocenia jego wynik; wskazuje czynniki istotne i nieistotne dlajego wyniku; formułuje wnioski
  • sporządza wykres zależności natężenia prądu od przyłożonego napięcia I(U)
  • Rilustruje na wykresie zależność napięcia od czasu w przewodach doprowadzających prąd do mieszkań
  • rozwiązuje zadania złożone, nietypowe (lub problemy) doty-czące treści rozdziału Prąd elektryczny (w tym związane z obliczaniem kosztów zużycia energii elektrycznej)
  • realizuje własny projekt związany z treścią rozdziału Prąd elektryczny (inny niż opisany w podręczniku)

 

III. MAGNETYZM

Uczeń:

  • nazywa bieguny magnesów stałych, opisuje oddziaływanie między nimi
  • doświadczalnie demonstruje zacho-wanie się igły magnetycznej w obecności magnesu
  • opisuje zachowanie się igły magne-tycznej w otoczeniu prostoliniowego przewodnika z prądem
  • posługuje się pojęciem zwojnicy; stwierdza, że zwojnica, przez którą płynie prąd elektryczny, zachowuje się jak magnes
  • wskazuje oddziaływanie magnetyczne jako podstawę działania silników elektrycznych; podaje przykłady wykorzystania silników elektrycznych
  • wyodrębnia z tekstów i ilustracji informacje kluczowe dla opisywa-nego zjawiska lub problemu
  • współpracuje w zespole podczas przeprowadzania obserwacji i doświadczeń, przestrzegając zasad bezpieczeństwa
  • rozwiązuje proste (bardzo łatwe) zadania dotyczące treści rozdziału Magnetyzm

Uczeń:

  • opisuje zachowanie się igły magnetycznej w obecności magnesu oraz zasadę działania kompasu (podaje czynniki zakłócające jego prawidłowe działanie); posługuje się pojęciem biegunów magnetycznych Ziemi
  • opisuje na przykładzie żelaza oddziaływanie magnesów na materiały magnetyczne; stwierdza, że w pobliżu magnesu każdy kawałek żelaza staje się magnesem (namagnesowuje się), a przedmioty wyko-nane z ferromagnetyku wzmacniają oddziaływanie magnetyczne magnesu
  • podaje przykłady wykorzystania oddziaływania magnesów na materiały magnetyczne
  • opisuje właściwości ferromagnetyków; podaje przykłady ferromagnetyków
  • opisuje doświadczenie Oersteda; podaje wnioski wynikające z tego doświadczenia
  • doświadczalnie demonstruje zjawisko oddziaływania przewodnika z prądem na igłę magnetyczną
  • opisuje wzajemne oddziaływanie przewodników, przez które płynie prąd elektryczny, i magnesu trwałego
  • opisuje jakościowo wzajemne oddziały-wanie dwóch przewodników, przez które płynie prąd elektryczny (wyjaśnia, kiedy przewodniki się przyciągają, a kiedy odpychają)
  • opisuje budowę i działanie elektromagnesu
  • opisuje wzajemne oddziaływanie elektro-magnesów i magnesów; podaje przykłady zastosowania elektromagnesów
  • posługuje się pojęciem siły magnetycznej (elektrodynamicznej); opisuje jakościowo, od czego ona zależy
  • przeprowadzadoświadczenia:

−  bada wzajemne oddziaływanie mag-nesów oraz oddziaływanie magnesów na żelazo i inne materiały magnetyczne,

−  bada zachowanie igły magnetycznej w otoczeniu prostoliniowego przewod-nika z prądem,

−  bada oddziaływania magnesów trwałych i przewodników z prądem oraz wzajemne oddziaływanie przewodników z prądem,

−  bada zależność magnetycznych właści-wości zwojnicy od obecności w niej rdzenia z ferromagnetyku oraz liczby zwojów i natężenia prądu płynącego przez zwoje,

korzystając z ich opisów i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; wskazuje rolę użytych przyrządów oraz czynniki istotne i nieistotne dla wyników doświadczeń;formułuje wnioski na podstawie tych wyników

  • rozwiązuje proste zadania (lub problemy) dotyczące treści rozdziału Magnetyzm

Uczeń:

  • porównuje oddziaływania elektrostaty-czne i magnetyczne
  • wyjaśnia, na czym polega namagneso-wanie ferromagnetyku; posługuje się pojęciem domen magnetycznych
  • stwierdza, że linie, wzdłuż których igła kompasu lub opiłki układają się wokół prostoliniowego przewodnika z prą-dem, mają kształt współśrodkowych okręgów
  • opisuje sposoby wyznaczania biegunowości magnetycznej przewod-nika kołowego i zwojnicy (reguła śruby prawoskrętnej, reguła prawej dłoni, na podstawie ułożenia strzałek oznaczają-cych kierunek prądu – metoda liter S i N); stosuje wybrany sposób wyznaczania biegunowości przewod-nika kołowego lub zwojnicy
  • opisuje działanie dzwonka elektro-magnetycznego lub zamka elektry-cznego, korzystając ze schematu przedstawiającego jego budowę
  • Rwyjaśnia, co to są paramagnetyki i diamagnetyki; podaje ich przykłady; przeprowadza doświadczenie wy-kazujące oddziaływanie magnesu na diamagnetyk, korzystając z jego opisu; formułuje wniosek
  • ustala kierunek i zwrot działania siły magnetycznej na podstawie reguły lewej dłoni
  • Ropisuje budowę silnika elektrycznego prądu stałego
  • przeprowadzadoświadczenia:

−  demonstruje działanie siły magne-tycznej, bada, od czego zależą jej wartość i zwrot,

−  demonstruje zasadę działania silnika elektrycznego prądu stałego,

korzystając z ich opisu i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; formułuje wnioski na podstawie wyników przeprowadzo-nych doświadczeń

  • rozwiązuje zadania (lub problemy) bardziej złożone dotyczące treści rozdziału Magnetyzm
  • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) dotyczących treści rozdziału Magnetyzm (w tym tekstu: Właściwości magnesów i ich zastosowa-nia zamieszczonegow podręczniku)

Uczeń:

  • projektuje i buduje elektromagnes (inny niż opisany w podręczniku); demonstruje jego działanie, przestrzegając zasad bezpie-czeństwa
  • rozwiązuje zadania złożone, nietypowe (lub problemy) dotyczące treści rozdziału Magnetyzm (w tym związane z analizą schematów urządzeń zawierających elektromagnesy)
  • realizuje własny projekt związany z treścią rozdziału Magnetyzm

IV. DRGANIAi FALE

Uczeń:

  • opisuje ruch okresowy wahadła; wskazuje położenie równowagi i amplitudę tego ruchu; podaje przykłady ruchu okresowego w otaczającej rzeczywistości
  • posługuje się pojęciami okresu i częstotliwości wraz z ich jednostka-mi do opisu ruchu okresowego
  • wyznacza amplitudę i okres drgań na podstawie wykresu zależności położenia od czasu
  • wskazuje drgające ciało jako źródło fali mechanicznej; posługuje się pojęciami: amplitudy, okresu, częstotliwości i długości fali do opisu fal; podaje przykłady fal mechani-cznych w otaczającej rzeczywistości
  • stwierdza, że źródłem dźwięku jest drgające ciało, a do jego rozcho-dzenia się potrzebny jest ośrodek (dźwięk nie rozchodzi się w próżni); podaje przykłady źródeł dźwięków w otaczającej rzeczywistości
  • stwierdza, że fale dźwiękowe można opisać za pomocą tych samych związków między długością, prędkością, częstotliwością i okresem fali, jak w przypadku fal mechani-cznych; porównuje wartości prędkości fal dźwiękowych w różnych ośrodkach, korzystając z tabeli tych wartości
  • wymienia rodzaje fal elektromag-netycznych: radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, światło widzialne, promieniowanie nadfioletowe, rentgenowskie i gamma; podaje przykłady ich zastosowania
  • przeprowadzadoświadczenia:

−  demonstruje ruch drgający ciężar-ka zawieszonego na sprężynie lub nici; wskazuje położenie równo-wagi i amplitudę drgań,

−  demonstruje powstawanie fali na sznurze i wodzie,

−  wytwarza dźwięki i wykazuje, że do rozchodzenia się dźwięku potrzebny jest ośrodek,

−  wytwarza dźwięki; bada jako-ściowo zależność ich wysokości od częstotliwości drgań i zależność ich głośności od amplitudy drgań,

korzystając z ich opisów; opisuje przebieg przeprowadzonego do-świadczenia, przedstawiawyniki i formułuje wnioski

  • wyodrębnia z tekstów, tabel i ilustracji informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska lub problemu; rozpoznaje zależność rosnącą i za- leżność malejącą na podstawie danych z tabeli
  • współpracuje w zespole podczas przeprowadzania obserwacji i do-świadczeń, przestrzegając zasad bezpieczeństwa
  • rozwiązuje proste (bardzo łatwe) zadania dotyczące treści rozdziału Drgania i fale

Uczeń:

  • opisuje ruch drgający (drgania) ciała pod wpływem siły sprężystości; wskazuje położenie równowagi i amplitudę drgań
  • posługuje się pojęciem częstotliwości jako liczbą pełnych drgań (wahnięć) wykona-nych w jednostce czasu () i na tej podstawie określa jej jednostkę (); stosujew obliczeniach związek między częstotliwością a okresem drgań ()
  • doświadczalnie wyznacza okres i częstotli-wość w ruchuokresowym (wahadła i ciężarka zawieszonego na sprężynie);bada jakościowo zależność okresu wahadła od jego długości i zależność okresu drgań ciężarka od jego masy (korzystając z opisu doświadczeń); wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyników doświadczeń; zapisuje wyniki pomiarów wraz z ich jednostką, z uwzględnieniem informacji o niepewności; przeprowadza obliczeniai zapisuje wyniki zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiarów; formułuje wnioski
  • analizuje jakościowo przemiany energii kinetycznej i energii potencjalnej sprężysto-ści w ruchu drgającym; podaje przykłady przemian energii podczas drgań zachodzących w otaczającej rzeczywistości
  • przedstawia na schematycznym rysunku wykres zależności położenia od czasu w ruchu drgającym; zaznacza na nim amplitudę i okres drgań
  • opisuje rozchodzenie się fali mechanicznej jako proces przekazywania energii bez przenoszenia materii
  • posługuje się pojęciem prędkości rozchodzenia się fali; opisuje związek między prędkością, długością i częstotliwością (lub okresem) fali:(lub)
  • stosuje w obliczeniach związki między okresem, częstotliwością i długością fali wraz z ich jednostkami
  • doświadczalnie demonstruje dźwięki o różnych częstotliwościach z wykorzy-staniem drgającego przedmiotu lub instrumentu muzycznego
  • opisuje mechanizm powstawania i rozcho-dzenia się fal dźwiękowych w powietrzu
  • posługuje się pojęciami energii i natężenia fali; opisuje jakościowo związek między energią fali a amplitudą fali
  • opisuje jakościowo związki między wysokością dźwięku a częstotliwością fali i między natężeniem dźwięku (głośnością) a energią fali i amplitudą fali
  • rozróżnia dźwięki słyszalne, ultradźwięki i infradźwięki; podaje przykłady ich źródeł i zastosowania; opisuje szkodliwość hałasu
  • doświadczalnie obserwuje oscylogramy dźwięków z wykorzystaniem różnych technik
  • stwierdza, że źródłem fal elektromag-netycznych są drgające ładunki elektryczne oraz prąd, którego natężenie zmienia się w czasie
  • opisuje poszczególne rodzaje fal elektromagnetycznych; podaje odpowia-dające im długości i częstotliwości fal, korzystając z diagramu przedstawiającego widmo fal elektromagnetycznych
  • wymienia cechy wspólne i różnice w rozchodzeniu się fal mechanicznych i elektromagnetycznych; podaje wartość prędkości fal elektromagnetycznych w próżni; porównuje wybrane fale (np. dźwiękowe i świetlne)
  • rozwiązuje proste zadania (lub problemy) dotyczące treści rozdziału Drgania i fale (przelicza wielokrotności i podwielokrotności oraz jednostki czasu, przeprowadza oblicze-nia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z danych)

Uczeń:

  • posługuje się pojęciami: wahadła matematycznego, wahadła sprężynowe-go, częstotliwości drgań własnych; odróżnia wahadło matematyczne od wahadła sprężynowego
  • analizuje wykresy zależności położenia od czasu w ruchu drgającym; na podstawie tych wykresów porównuje drgania ciał
  • analizuje wykres fali; wskazuje oraz wyznacza jej długość i amplitudę; porównuje fale na podstawie ich ilustracji
  • omawia mechanizm wytwarzania dźwięków w wybranym instrumencie muzycznym
  • Rpodaje wzór na natężenie fali oraz jednostkę natężenia fali
  • analizujeoscylogramyróżnychdźwięków
  • Rposługuje się pojęciem poziomu natężenia dźwięku wraz z jego jednostką (1 dB); określa progi słyszalności i bólu oraz poziom natężenia hałasu szkodliwego dla zdrowia
  • Rwyjaśnia ogólną zasadę działania radia, telewizji i telefonów komórkowych, korzystając ze schematu przesyłania fal elektromagnetycznych
  • rozwiązuje zadania (lub problemy) bardziej złożone dotyczące treści rozdziału Drgania i fale
  • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) dotyczących treści rozdziału Drgania i fale
  • realizuje projekt: Prędkość i częstotliwość dźwięku (opisany w podręczniku)

Uczeń:

  • projektuje i przeprowadza do-świadczenie (inne niż opisane w podręczniku) w celu zbadania, od czego (i jak) zależą, a od czego nie zależą okres i częstotliwość w ruchu okresowym; opracowuje i krytycznie ocenia wyniki doświadczenia; formułujewnioski i prezentuje efekty przeprowadzo-nego badania
  • rozwiązuje zadania złożone, nietypowe (lub problemy), dotyczące treści rozdziału Drgania i fale
  • realizuje własny projekt związany z treścią rozdziału Drgania i fale (inny niż opisany w podręczniku)

V. OPTYKA

Uczeń:

  • wymienia źródła światła; posługuje się pojęciami: promień świetlny, wiązka światła, ośrodek optyczny, ośrodek optycznie jednorodny; rozróżnia rodzaje źródeł światła (naturalne i sztuczne) oraz rodzaje wiązek światła (zbieżna, równoległa i rozbieżna)
  • ilustruje prostoliniowe rozchodzenie się światła w ośrodku jednorodnym; podaje przykłady prostoliniowego biegu promieni światła w ota- czającej rzeczywistości
  • opisuje mechanizm powstawania cienia i półcienia jako konsekwencje prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym; podaje przykłady powstawania cienia i półcienia w otaczającej rzeczywistości
  • porównuje zjawiska odbicia i rozproszenia światła; podaje przykłady odbicia i rozproszenia światła w otaczającej rzeczywistości
  • rozróżnia zwierciadła płaskie i sferyczne (wklęsłe i wypukłe); podaje przykłady zwierciadeł w otaczającej rzeczywistości
  • posługuje się pojęciami osi optycznej i promienia krzywizny zwierciadła; wymienia cechy obrazów wytworzo-nych przez zwierciadła (pozorne lub rzeczywiste, proste lub odwrócone, powiększone, pomniejszone lub tej samej wielkości co przedmiot)
  • rozróżnia obrazy: rzeczywisty, pozor-ny, prosty, odwrócony, powiększony, pomniejszony, tej samej wielkości co przedmiot
  • opisuje światło lasera jako jedno-barwne i ilustruje to brakiem rozszcze-pienia w pryzmacie; porównuje przejście światła jednobarwnego i światła białego przez pryzmat
  • rozróżnia rodzaje soczewek (skupiające irozpraszające); posługuje się pojęciem osi optycz- nej soczewki; rozróżnia symbole soczewki skupiającej i rozpraszającej; podaje przykłady soczewek w otaczającej rzeczywistości oraz przykłady ich wykorzystania
  • opisuje bieg promieni ilustrujący powstawanie obrazów rzeczy-wistych i pozornych wytwarzanych przez soczewki, znając położenie ogniska
  • posługuje się pojęciem powię-kszenia obrazu jako ilorazu wysokości obrazu i wysokości przedmiotu
  • przeprowadzadoświadczenia:

−  obserwuje bieg promieni światła i wykazuje przekazywanie energii przez światło,

−  obserwuje powstawanie obszarów cienia i półcienia,

−  bada zjawiska odbicia i rozpro-szenia światła,

−  obserwuje obrazy wytwarzane przez zwierciadło płaskie, obserwuje obrazy wytwarzane przez zwierciadła sferyczne,

−  obserwuje bieg promienia światła po przejściu do innego ośrodka w zależności od kąta padania oraz przejście światła jedno-barwnego i światła białego przez pryzmat,

−  obserwuje bieg promieni równoległych do osi optycznej przechodzących przez soczewki skupiającą i rozpraszającą,

−  obserwuje obrazy wytwarzane przez soczewki skupiające,

korzystając zich opisu i przestrzegając zasad bezpie-czeństwa; opisuje przebieg doświad- czenia (wskazuje rolę użytych przyrządów oraz czynniki istotne i nieistotne dla wyników doświad-czeń); formułuje wnioski na podstawie wyników doświadczenia

  • wyodrębnia z tekstów, tabel i ilu-stracji informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska lub problemu
  • współpracuje w zespole podczas przeprowadzania obserwacji i doświadczeń, przestrzegając zasad bezpieczeństwa
  • rozwiązuje proste (bardzo łatwe) zadania dotyczące treści rozdziału Optyka

Uczeń:

  • opisuje rozchodzenie się światła w ośrodku jednorodnym
  • opisuje światło jako rodzaj fal elektromagnetycznych; podaje przedział długości fal świetlnych oraz przybliżoną wartość prędkości światła w próżni
  • przedstawia na schematycznym rysunku powstawanie cienia i półcienia
  • opisuje zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca
  • posługuje się pojęciami: kąta padania, kąta odbicia i normalnej do opisu zjawiska odbicia światła od powierzchni płaskiej; opisuje związek między kątem padania a kątem odbicia; podaje i stosuje prawo odbicia
  • opisuje zjawisko odbicia światła od powierzchni chropowatej
  • analizuje bieg promieni wychodzących z punktu w różnych kierunkach, a następnie odbitych od zwierciadła płaskiego i zwierciadeł sferycznych; opisuje i ilustruje zjawisko odbicia od powierzchni sferycznej
  • opisuje i konstruuje graficznie bieg promieni ilustrujący powstawanie obrazów pozornych wytwarzanych przez zwierciadło płaskie; wymienia trzy cechy obrazu (pozorny, prosty i tej samej wielkości co przedmiot); wyjaśnia, kiedy obraz jest rzeczywisty, a kiedy – pozorny
  • opisuje skupianie się promieni w zwierciadle wklęsłym; posługuje się pojęciami ogniska i ogniskowej zwierciadła
  • podaje przykłady wykorzystania zwierciadeł w otaczającej rzeczywistości
  • opisuje i konstruuje graficznie bieg promieni ilustrujący powstawanie obrazów rzeczy-wistych i pozornych wytwarzanych przez zwierciadła sferyczne, znając położenie ogniska
  • opisuje obrazy wytwarzane przez zwierciadła sferyczne (podaje trzy cechy obrazu)
  • posługuje się pojęciem powiększenia obrazu jako ilorazu wysokości obrazu i wysokości przedmiotu
  • opisuje jakościowo zjawisko załamania światła na granicy dwóch ośrodków różniących się prędkością rozchodzenia się światła; wskazuje kierunek załamania; posługuje się pojęciem kąta załamania
  • podaje i stosuje prawo załamania światła (jakościowo)
  • opisuje światło białe jako mieszaninę barw; ilustruje to rozszczepieniem światła w pryzmacie; podaje inne przykłady rozszczepienia światła
  • opisuje i ilustruje bieg promieni równoległych do osi optycznej przechodzących przez soczewki skupiającą i rozpraszającą, posługując się pojęciami ogniska i ogni- skowej; rozróżnia ogniska rzeczywiste i pozorne
  • wyjaśnia i stosuje odwracalność biegu promieni świetlnych (stwierdza np., że promienie wychodzące z ogniska po załamaniu w soczewce skupiającej tworzą wiązkę promieni równoległych do osi optycznej)
  • rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki; rozróżnia obrazy: rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone; porównuje wielkość przedmiotu z wielkością obrazu
  • opisuje obrazy wytworzone przez soczewki (wymienia trzy cechy obrazu); określa rodzaj obrazu w zależności od odległości przedmiotu od soczewki
  • opisuje budowę oka oraz powstawanie obrazu na siatkówce, korzystając ze schematycznego rysunku przedstawia-jącego budowę oka; posługuje się pojęciem akomodacji oka
  • posługuje się pojęciami krótkowzroczności i dalekowzroczności; opisuje rolę soczewek w korygowaniu tych wad wzroku
  • przeprowadzadoświadczenia:

−  demonstruje zjawisko prostoliniowego rozchodzenia się światła,

−  skupia równoległą wiązką światła za pomocą zwierciadła wklęsłego i wyznacza jej ognisko,

−  demonstruje powstawanie obrazów za pomocą zwier ciadeł sferycznych,

−  demonstruje zjawisko załamania światła na granicy ośrodków,

−  demonstruje rozszczepienie światła w pryzmacie,

−  demonstruje powstawanie obrazów za pomocą soczewek,

−  otrzymuje za pomocą soczewki skupiają-cej ostre obrazy przedmiotu na ekranie,

przestrzegając zasad bezpieczeństwa; wskazuje rolę użytych przyrządów oraz czynniki istotne i nieistotne dla wyników doświadczeń; formułuje wnioski na podstawie tych wyników

  • rozwiązuje proste zadania (lub problemy) dotyczące treści rozdziału Optyka

Uczeń:

  • wskazuje prędkość światła jako maksymalną prędkość przepływu informacji; porównuje wartości prędkości światła w różnych ośrodkach przezroczystych
  • wyjaśnia mechanizm zjawisk zaćmienia Słońca i Księżyca, korzystając ze schematycznych rysunków przedsta-wiających te zjawiska
  • projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające równość kątów padania i odbicia; wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyników doświadczenia; prezentuje i krytycznie ocenia wyniki doświadczenia
  • analizuje bieg promieni odbitych od zwierciadła wypukłego; posługuje się pojęciem ogniska pozornego zwierciadła wypukłego
  • podaje i stosuje związek ogniskowejz promieniemkrzywizny (w przybliżeniu
    ); wyjaśnia i stosuje odwracalność biegu promieni świetlnych (stwierdza np., że promienie wychodzącez ogniska po odbiciu od zwierciadła tworzą wiązkę promieni równoległych do osi optycznej)
  • przewiduje rodzaj i położenie obrazu wytwarzanego przez zwierciadła sferyczne w zależności od odległości przedmiotu od zwierciadła
  • posługuje się pojęciem powiększenia obrazu jako ilorazu odległości obrazu od zwierciadła i odległości przedmiotu od zwierciadła; podaje i stosuje wzory na powiększenie obrazu (np.: i ); wyjaśnia, kiedy: p < 1, p = 1, p > 1
  • wyjaśnia mechanizm rozszczepienia światław pryzmacie, posługując się związkiem między prędkością światła a długością fali świetlnej w różnych ośrodkach i odwołując się do widma światła białego
  • opisujezjawiskopowstawaniatęczy
  • Rposługuje się pojęciem zdolności sku-piającej soczewki wraz z jej jednostką (1 D)
  • posługuje się pojęciem powiększenia obrazu jako ilorazu odległości obrazu od soczewki i odległości przedmiotu od soczewki; podaje i stosuje wzory na powiększenie obrazu (np.:  i ); stwierdza, kiedy: < 1, p = 1, p > 1; porównuje obrazy w zależności od odległości przedmiotu od soczewki skupiającej i rodzaju soczewki
  • przewiduje rodzaj i położenie obrazu wy- tworzonego przez soczewki w zależności od odległości przedmiotu od soczewki, znając położenie ogniska (i odwrotnie)
  • Rposługuje się pojęciami astygmatyzmu i daltonizmu
  • rozwiązuje zadania (lub problemy) bardziej złożone dotyczące treści rozdziału Optyka
  • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) dotyczących treści rozdziału Optyka (w tym tekstu: Zastosowanie prawa odbicia i prawa załamania światła zamieszczonego w podręczniku)

Uczeń:

  • Ropisuje zagadkowe zjawiska opty-czne występujące w przyrodzie (np. miraże, błękit nieba, widmo Brockenu, halo)
  • Ropisuje wykorzystanie zwierciadeł i soczewek w przyrządach opty-cznych (np. mikroskopie, lunecie)
  • rozwiązuje zadania złożone, nietypowe (lub problemy), dotyczące treści rozdziału Optyka
  • realizuje własny projekt związany z treścią rozdziału Optyka

 

Oceny:

91% – 100% bardzo dobra

71% - 90% dobra

51% - 70% dostateczna

31% - 50% dopuszczająca

0 – 30% niedostateczna

 

Przedmiotowy system oceniania z fizyki w klasie VII

 

   Zasady ogólne:

1.  Na podstawowym poziomie wymagań uczeń powinien wykonać zadania obowiązkowe (łatwe – na stopień dostateczny i bardzo łatwe – na stopień dopuszczający); niektóre czynności ucznia mogą być wspomagane przez nauczyciela (np. wykonywanie doświadczeń, rozwiązywanie problemów, przy czym na stopień dostateczny uczeń wykonuje je pod kierunkiem nauczyciela, na stopień dopuszczający – przy pomocy nauczyciela lub innych uczniów).

2.  Czynności wymagane na poziomach wymagań wyższych niż poziom podstawowy uczeń powinien wykonać samodzielnie (na stopień dobry – niekiedy może jeszcze korzystać z niewielkiego wsparcia nauczyciela).

3.  W przypadku wymagań na stopnie wyższe niż dostateczny uczeń wykonuje zadania dodatkowe (na stopień dobry – umiarkowanie trudne; na stopień bardzo dobry – trudne).

4.  Wymagania umożliwiające uzyskanie stopnia celującego obejmują wymagania na stopień bardzo dobry, a ponadto wykraczające poza obowiązujący program nauczania (uczeń jest twórczy, rozwiązuje zadania problemowe w sposób niekonwencjonalny, potrafi dokonać syntezy wiedzy i na tej podstawie sformułować hipotezy badawcze i zaproponować sposób ich weryfikacji, samodzielnie prowadzi badania o charakterze naukowym, z własnej inicjatywy pogłębia swoją wiedzę, korzystając z różnych źródeł, poszukuje zastosowań wiedzy w praktyce, dzieli się swoją wiedzą z innymi uczniami, osiąga sukcesy w konkursach pozaszkolnych).

Wymagania ogólne – uczeń:

  • · wykorzystuje pojęcia i wielkości fizyczne do opisu zjawisk oraz wskazuje ich przykłady w otaczającej rzeczywistości,
  • · rozwiązuje problemy z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych,
  • · planuje i przeprowadza obserwacje lub doświadczenia oraz wnioskuje na podstawie ich wyników,
  • · posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych.

 

Ponadto uczeń:

  • sprawnie komunikuje się,
  • sprawnie wykorzystuje narzędzia matematyki,
  • poszukuje, porządkuje, krytycznie analizuje oraz wykorzystuje informacje z różnych źródeł,
  • potrafi pracować w zespole.

   Szczegółowe wymagania na poszczególne stopnie (oceny)

SymbolemR oznaczono treści spoza podstawy programowej

Stopień dopuszczający

Stopień dostateczny

Stopień dobry

Stopień bardzo dobry

I. PIERWSZE SPOTKANIE Z FIZYKĄ

Uczeń:

  • określa, czym zajmuje się fizyka
  • wymienia podstawowe metody badań stosowane w fizyce
  • rozróżnia pojęcia: ciało fizyczne i substancja
  • oraz podaje odpowiednie przykłady
  • przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina)
  • wybiera właściwe przyrządy pomiarowe (np. do pomiaru długości, czasu)
  • oblicza wartość średnią wyników pomiaru (np. długości, czasu)
  • wyodrębnia z tekstów, tabel i rysunków informacje kluczowe
  • przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas wykonywania obserwacji, pomiarów i doświadczeń
  • wymienia i rozróżnia rodzaje oddziaływań (elektrostatyczne, grawitacyjne, magnetyczne, mechaniczne) oraz podaje przykłady oddziaływań
  • podaje przykłady skutków oddziaływań w życiu codziennym
  • posługuje się pojęciem siły jako miarą oddziaływań
  • wykonuje doświadczenie (badanie rozciągania gumki lub sprężyny), korzystając z jego opisu
  • posługuje się jednostką siły; wskazuje siłomierz jako przyrząd służący do pomiaru siły
  • odróżnia wielkości skalarne (liczbowe) od wektorowych i podaje odpowiednie przykłady
  • rozpoznaje i nazywa siłę ciężkości
  • rozpoznaje i nazywa siły ciężkości i sprężystości
  • rożróżnia siłę wypadkową i siłę równoważącą
  • określa zachowanie się ciała w przypadku działania na nie sił równoważących się

Uczeń:

  • podaje przykłady powiązań fizyki z życiem codziennym, techniką, medycyną oraz innymi dziedzinami wiedzy
  • rozróżnia pojęcia: obserwacja, pomiar, doświadczenie
  • rozróżnia pojęcia: obserwacja, pomiar, doświadczenie
    • wyjaśnia, co to są wielkości fizyczne i na czym polegają pomiary wielkości fizycznych; rozróżnia pojęcia wielkość fizyczna i jednostka danej wielkości
    • charakteryzuje układ jednostek SI
    • przelicza wielokrotności i podwielokrotności (mikro-, mili-, centy-, hekto-, kilo-, mega-)
    • przeprowadza wybrane pomiary i doświadczenia, korzystając z ich opisów (np. pomiar długości ołówka, czasu staczania się ciała po pochylni)
    • wyjaśnia, dlaczego żaden pomiar nie jest idealnie dokładny i co to jest niepewność pomiarowa oraz uzasadnia, że dokładność wyniku pomiaru nie może być większa niż dokładność przyrządu pomiarowego
    • wyjaśnia, w jakim celu powtarza się pomiar kilka razy, a następnie z uzyskanych wyników oblicza średnią
    • wyjaśnia, co to są cyfry znaczące
    • zaokrągla wartości wielkości fizycznych do podanej liczby cyfr znaczących
    • wykazuje na przykładach, że oddziaływania są wzajemne
    • wymienia i rozróżnia skutki oddziaływań (statyczne i dynamiczne)
    • odróżnia oddziaływania bezpośrednie i na odległość, podaje odpowiednie przykłady tych oddziaływań
    • stosuje pojącie siły jako działania skierowanego (wektor); wskazuje wartość, kierunek i zwrot wektora siły
    • przedstawia siłę graficznie (rysuje wektor siły)
    • doświadczalnie wyznacza wartość siły za pomocą siłomierza albo wagi analogowej lub cyfrowej (mierzy wartość siły za pomocą siłomierza)
    • zapisuje wynik pomiaru siły wraz z jej jednostką oraz z uwzględnieniem informacji o niepewności
    • wyznacza i rysuje siłę wypadkową dla dwóch sił o jednakowych kierunkach
    • opisuje i rysuje siły, które się równoważą
    • określa cechy siły wypadkowej dwóch sił działających wzdłuż tej samej prostej i siły równoważącej inną siłę
    • podaje przykłady sił wypadkowych i równoważących się z życia codziennego
    • przeprowadza doświadczenia:

-   badanie różnego rodzaju oddziaływań,

-   badanie cech sił, wyznaczanie średniej siły,

-   wyznaczanie siły wypadkowej i siły równoważącej za pomocą siłomierza, korzystając z opisów doświadczeń

  • opisuje przebieg przeprowadzonego doświadczenia (wyróżnia kluczowe kroki i sposób postępowania, wskazuje rolę użytych przyrządów, ilustruje wyniki)
  • wyodrębnia z tekstów i rysunków informacje kluczowe dla opisywanego problemu
  • rozwiązuje proste zadania dotyczące treści rozdziału: Pierwsze spotkanie z fizyką
    • wyznaczanie siły wypadkowej i siły równoważącej za pomocą siłomierza, korzystając z opisów doświadczeń
    • opisuje przebieg przeprowadzonego doświadczenia (wyróżnia kluczowe kroki i sposób postępowania, wskazuje rolę użytych przyrządów, ilustruje wyniki)
      • wyodrębnia z tekstów i rysunków informacjekluczowe dla opisywanego problemu
      • rozwiązuje proste zadania dotyczące treści rozdziału: Pierwsze spotkanie z fizyką

Uczeń:

  • podaje przykłady wielkości fizycznych wraz z ich jednostkami w układzie SI; zapisuje podstawowe wielkości fizyczne (posługując się odpowiednimi symbolami) wraz z jednostkami (długość, masa, temperatura,czas)
  • szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku pomiaru, np. długości, czasu
  • wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku pomiaru lub doświadczenia
  • posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej; zapisuje wynik pomiaru wraz z jego jednostką oraz z uwzględnieniem informacji o niepewności
  • wykonuje obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub danych
  • Rklasyfikuje podstawowe oddziaływania występujące w przyrodzie
  • opisuje różne rodzaje oddziaływań
  • wyjaśnia, na czym polega wzajemność oddziaływań
  • porównuje siły na podstawie ich wektorów
  • oblicza średnią siłę i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub danych
  • buduje prosty siłomierz i wyznacza przy jego użyciu wartość siły, korzystając z opisu doświadczenia
  • szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku pomiaru siły
  • wyznacza i rysuje siłę wypadkową dla kilku sił o jednakowych kierunkach; określa jej cechy
  • określa cechy siły wypadkowej kilku (więcej niż dwóch) sił działających wzdłuż tej samej prostej
  • rozwiązuje zadania bardziej złożone, ale typowe dotyczące treści rozdziału: Pierwsze spotkanie z fizyką
  • selekcjonuje informacje uzyskane z różnych źródeł, np. na lekcji, z podręcznika, z literatury popularnonaukowej, z internetu
  • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy tekstu: Jak mierzono czas i jak mierzy się go obecnie lub innego

 

Uczeń:

  • podaje przykłady osiągnięć fizyków cennych dla rozwoju cywilizacji (współczesnej techniki i technologii)
  • wyznacza niepewność pomiarową przy pomiarach wielokrotnych
  • przewiduje skutki różnego rodzaju oddziaływań
  • podaje przykłady rodzajów i skutków oddziaływań (bezpośrednich i na odległość) inne niż poznane na lekcji
  • szacuje niepewność pomiarową wyznaczonej wartości średniej siły
  • buduje siłomierz według własnego projektu i wyznacza przy jego użyciu wartość siły
  • wyznacza i rysuje siłę równoważącą kilka sił działających wzdłuż tej samej prostej o różnych zwrotach, określa jej cechy
  • rozwiązuje zadania złożone, nietypowe dotyczące treści rozdziału: Pierwsze spotkanie z fizyką

II. WŁAŚCIWOŚCI I BUDOWA MATERII

Uczeń:

  • podaje przykłady zjawisk świadczące o cząsteczkowej budowie materii
  • posługuje się pojęciem napięcia powierzchniowego
  • podaje przykłady występowania napięcia powierzchniowego wody
  • określa wpływ detergentu na napięcie powierzchniowe wody
  • wymienia czynniki zmniejszające napięcie powierzchniowe wody i wskazuje sposoby ich wykorzystywania w codziennym życiu człowieka
  • rozróżnia trzy stany skupienia substancji; podaje przykłady ciał stałych, cieczy, gazów
  • rozróżnia substancje kruche, sprężyste i plastyczne; podaje przykłady ciał plastycznych, sprężystych, kruchych
  • posługuje się pojęciem masy oraz jej jednostkami, podaje jej jednostkę w układzie SI
  • rozróżnia pojęcia: masa, ciężar ciała
  • posługuje się pojęciem siły ciężkości, podaje wzór na ciężar
  • określa pojęcie gęstości; podaje związek gęstości z masą i objętością oraz jednostkę gęstości w układzie SI
  • posługuje się tabelami wielkości fizycznych w celu odszukania gęstości substancji; porównuje gęstości substancji
  • wyodrębnia z tekstów, tabel i rysunków informacje kluczowe
  • mierzy: długość, masę, objętość cieczy; wyznacza objętość dowolnego ciała za pomocą cylindra miarowego
  • przeprowadza doświadczenie (badanie zależności wskazania siłomierza od masy obciążników), korzystając z jego opisu; opisuje wyniki i formułuje wnioski
  • opisuje przebieg przeprowadzonych doświadczeń

Uczeń:

  • podaje podstawowe założenia cząsteczkowej teorii budowy materii
  • Rpodaje przykłady zjawiska dyfuzji w przyrodzie i w życiu codziennym
  • posługuje się pojęciem oddziaływań międzycząsteczkowych; odróżnia siły spójności od sił przylegania, rozpoznaje i opisuje te siły
  • wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady zjawisk opisywanych za pomocą oddziaływań międzycząsteczkowych (sił spójności i przylegania)
  • wyjaśnia napięcie powierzchniowe jako skutek działania sił spójności
  • doświadczalnie demonstruje zjawisko napięcia powierzchniowego, korzystając z opisu
  • ilustruje istnienie sił spójności i w tym kontekście opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego (na wybranym przykładzie)
  • ilustruje działanie sił spójności na przykładzie mechanizmu tworzenia się kropli; tłumaczy formowanie się kropli w kontekście istnienia sił spójności
  • charakteryzuje ciała sprężyste, plastyczne i kruche; posługuje się pojęciem siły sprężystości
  • opisuje budowę mikroskopową ciał stałych, cieczy i gazów (strukturę mikroskopową substancji w różnych jej fazach)
  • określa i porównuje właściwości ciał stałych, cieczy i gazów
  • analizuje różnice gęstości (ułożenia cząsteczek) substancji w różnych stanach skupienia wynikające z budowy mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów
  • stosuje do obliczeń związek między siłą ciężkości,masą i przyspieszeniem grawitacyjnym
  • oblicza i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności danych
  • posługuje się pojęciem gęstości oraz jej jednostkami
  • stosuje do obliczeń związek gęstości z masą i objętością
  • wyjaśnia, dlaczego ciała zbudowane z różnych substancji mają różną gęstość
  • przelicza wielokrotności i podwielokrotności (mikro-, mili-, centy-, dm-, kilo-, mega-); przelicza jednostki: masy, ciężaru, gęstości
  • rozpoznaje zależność rosnącą bądź malejącą na podstawie danych (wyników doświadczenia); rozpoznaje proporcjonalność prostą oraz posługuje się proporcjonalnością prostą
  • wyodrębnia z tekstów lub rysunków informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu
  • przeprowadza doświadczenia:

-   wykazanie cząsteczkowej budowy materii,

-   badanie właściwości ciał stałych, cieczy i gazów,

-   wykazanie istnienia oddziaływań międzycząsteczkowych,

-   wyznaczanie gęstości substancji, z jakiej wykonany jest przedmiot o kształcie regularnym za pomocą wagi i przymiaru lub o nieregularnym kształcie za pomocą wagi, cieczy i cylindra miarowego oraz wyznaczanie gęstości cieczy za pomocą wagi i cylindra miarowego,

korzystając z opisów doświadczeń i przestrzegając zasad bezpieczeństwa; przedstawia wyniki i formułuje wnioski

<u